Waarde(n)vol botsen | column kenniskring Waardengericht Leiderschap
‘Als het zo moet, hoeft het van mij niet meer’. Dit was een ongebruikelijke reactie van een docent die altijd zoekt naar het constructieve gesprek. Hier werd iets geraakt. Het waren niet alleen de overtuigingen die geraakt werden. Het ging dieper, tot aan het niveau van waarden.
Deze column is geschreven door Heleen den Herder, lid van de kenniskring Waardengericht Leiderschap.
Zijn reactie maakte deel uit van het proces wat op een hogeschool speelde. Er was een transitie gaande: In plaats van onderwijsprogramma’s vanuit één opleiding aan te bieden, werden er nu onderwijsprogramma’s aangeboden, waarbij verschillende opleidingen bij betrokken waren. Elke betrokken docent kreeg de mededeling om zijn onderwijsinhoud terug te brengen naar een bepaald aantal uren. Dit was centraal besloten en was gelijk voor elke docent en dus ook voor elk vak. Heldere communicatie, eenzijdig en top down.
Maar voor deze docent zijn uren niet alleen maar uren. Voor hem zijn deze uren waardengeladen. Ze staan niet alleen voor passie voor zijn vak. Ze staan ook voor ruimte hebben om kennis en vaardigheden over te dragen en studenten daarin te activeren en te inspireren. En het gaat om zoveel meer. Deze docent geeft het vak bewegingsonderwijs. Daarbij gaat het niet alleen om kennis en vaardigheden, maar juist om het opleiden van studenten tot vaardige leerkrachten die veiligheid kunnen garanderen als zij bewegingsonderwijs geven. Met het aantal uren dat wordt toebedeeld kan hij dat niet garanderen.
Hij besluit aan te sluiten bij de gekozen vorm van communicatie. Per mail geeft hij een inhoudelijk betoog waarom deze uren niet recht doen aan zijn vak, in het bijzonder om studenten af te leveren die vaardig genoeg zijn en daarbij ook veiligheid kunnen garanderen voor de leerlingen. Na meerdere pogingen om contact te zoeken met de projectleider, blijft een reactie uit. Hij voert een inwendige strijd, waarin hij worstelt met zijn kernwaarden om in contact te blijven, constructief samen te werken, open voor elkaar te staan en er samen uit te komen. Het gevoel van onmacht komt over hem, doordat het niet lukt om in gesprek te gaan.
Het gevolg is dat hij als enige mogelijkheid ziet om aan de noodrem te trekken: ‘Als het zo moet, hoeft het van mij niet meer. Dan leg ik mijn taken neer.’ Dat brengt de boel weer in beweging. Er wordt een bijeenkomst georganiseerd waar ieder mondeling zijn kritiek kan uiten. Hier wordt niet inhoudelijk op gereageerd. Het wordt later besproken met degenen die beslissingsbevoegd zijn. Daarna volgen er nieuwe voorstellen. Op deze manier is uiteindelijk een alternatief gekomen, waarbij deze docent zijn kernwaarden van onder andere ‘veiligheid’ en ‘deskundigheid’ kon garanderen.
Welke kansen had een leider gezien, die leiding wil geven aan waardengericht werken? Hij had zijn eigen handelen onderzocht en gekeken welke waarden er bij hem geraakt werden en hoe zich dit verhoudt tot zijn eigen handelen. Hij was hierin open het gesprek aan gegaan om samen met deze en andere collega’s te onderzoeken welke waarden zich schuil hielden achter zijn besluit om een beperkt aantal uren te faciliteren. Ook zou hij benieuwd zijn wat dit te weeg bracht bij de collega’s en door welke waarden dit werd gevoed. Daar vanuit zou hij tot een gezamenlijk leermoment willen komen, waarbij ieder zijn reactie zou heroverwegen.
Wat een mogelijkheden in leerwinst! Schurende situaties, waarbij veelal botsende waarden spelen, voelen vaak ongemakkelijk. Tegelijk kan het leiden tot een verdieping om samen te leren. Of, zoals men vaak zegt: ‘Zonder wrijving, geen glans.’
Heleen den Herder
Lid kenniskring Waardengericht Leiderschap
